Η σύγχρονη γνωστική νευροεπιστήμη κάνει λόγο, μεταξύ άλλων, καί γιά τήν μνήμη πού ορίζεται ως η ικανότητα καί η λειτουργία τής διατήρησης καί ανάκλησης στό παρόν, διαφόρων γεγονότων, ερεθισμάτων, εικόνων, ιδεών κλπ. τού παρελθόντος. Η μνήμη πού εδράζεται κυρίως στόν εγκεφαλικό φλοιό, προσδιορίζεται στήν «χωρική μνήμη», πού αφορά οπτικές απεικονίσεις καί σχέσεις μέ τόν χώρο, τήν «συνειρμική μνήμη», μέ τήν οποία αναζωπυρώνεται ένα γεγονός, όταν ανακαλούνται μερικά στοιχεία πού συνδέονται μέ αυτό, καί τήν «λεκτική μνήμη», πού είναι η ικανότητα τού ανθρώπου νά θυμάται ένα γραπτό ή προφορικό υλικό πού έχει μάθει στό παρελθόν.
Πέρα από τήν γνωστική νευροεπιστήμη καί η ορθόδοξη θεολογία, όπως εκφράζεται από τούς Πατέρες, κάνει λόγο γιά τήν καρδιακή μνήμη, τήν μνήμη δηλαδή τής καρδιάς πού λειτουργεί μέ έναν διαφορετικό τρόπο από τήν συνειρμική μνήμη καί περιγράφει πνευματικά γεγονότα πού συνδέονται μέ ένα πρόσωπο ή μέ μιά κατάσταση.
Η κοίμηση τού μακαριστού Μητροπολίτου Αργολίδος κυρού Ιακώβου έγινε η αφορμή νά αναζωπυρωθούν μέσα μου καί οι δύο αυτές μνήμες, δηλαδή η μνήμη τού εγκεφάλου καί η μνήμη τής καρδιάς. Κατά τήν εξόδιο ακολουθία, στήν οποία συμμετείχα, πέρασε μέσα μου μιά ολόκληρη ταινία αναμνήσεων, γεγονότων, εμπειριών, καταστάσεων πού έχουν σχέση μέ τήν επικοινωνία μου μέ τόν μακαριστό Ιεράρχη, ο οποίος ήταν ένας από τά πιό σεβαστά καί αγαπητά μου πρόσωπα. Κυρίως πέρασαν μέσα μου εμπειρίες πού έχουν σχέση μέ τά πνευματικά βιώματα, εμπειρίες τής καρδιάς. Καί τώρα πού προσπαθώ νά καταγράψω τίς σκέψεις μου γύρω από τό πρόσωπό του συμπλέκονται οι αναμνήσεις τής εγκεφαλικής μνήμης μέ τά αισθήματα τής καρδιάς.
Μάλιστα ο μακαριστός Ιεράρχης συνδεόταν ο ίδιος προσωπικά μέ πρόσωπα, τά οποία καί εγώ αγαπούσα καί ήταν οι κατά καιρούς Πνευματικοί μου Πατέρες, όπως οι μακαριστοί Μητροπολίτες Δρυϊνουπόλεως Σεβαστιανός, Εδέσσης Καλλίνικος καί Αρχιμ. Σπυρίδων (Ξένος) Νεοσκητιώτης. Μεταξύ τους υπήρχε μιά αμοιβαία, ειλικρινής καί ανιδιοτελής επικοινωνία καί εγώ παρακολουθούσα τήν εξέλιξη αυτής τής πνευματικής σχέσης.
Γιά πρώτη φορά γνώρισα τόν μακαριστό Ιεράρχη Αργολίδος Ιάκωβο στίς αρχές τής δεκαετίας τού '60 στό Οικοτροφείο τού Αγρινίου, όπου διέμενα, ως μαθητής Γυμνασίου. Διερχόταν από τό Αγρίνιο, όταν από τήν Άρτα όπου υπηρετούσε ως Ιεροκήρυξ πήγαινε στήν Αθήνα ή επέστρεφε από αυτήν. Παρέμενε μαζί μας, μέ τήν σεμνότητα καί σοβαρότητα η οποία τόν διέκρινε, μάς μιλούσε μέ πολλή αγάπη καί ευγένεια, συμμείχε στίς κοινές εκδηλώσεις τού Οικοτροφείου καί αποσπούσε τήν αγάπη καί τόν σεβασμό μας. Εκείνος ήταν νεαρός Κληρικός καί Ιεροκήρυξ τής Ιεράς Μητροπόλεως Άρτης καί εγώ ήμουν μαθητής Γ' Γυμνασίου. Μπορώ νά πώ ότι τόν θαύμαζα καί ήθελα νά γίνω σάν καί αυτόν. Στήν Άρτα είχε αποσπάσει τόν σεβασμό όλων, ήταν μιά σημαντική εκκλησιαστική προσωπικότητα στήν πόλη καί ολόκληρη τήν περιφέρεια.
Εκείνο τόν καιρό ο Μητροπολίτης Άρτης Ιγνάτιος ήταν Τοποτηρητής τής Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας καί Ακαρνανίας γιά πέντε ολόκληρα χρόνια, οπότε κατά κάποιον τρόπο οι δύο Μητροπόλεις ήταν πνευματικά ενοποιημένες.
Η πνευματική μας επικοινωνία αυξήθηκε, όταν μετά τήν αποφοίτησή μου από τήν Θεολογική Σχολή προσλήφθηκα από τόν Μητροπολίτη Εδέσσης Καλλίνικο, κατ' αρχάς ως λαϊκός καί μετέπειτα ως Κληρικός Ιεροκήρυξ, καί παρέμεινα μαζί του στήν Ιερά Μητρόπολη. Ο π. Ιάκωβος Παχής, ο οποίος υπεραγαπούσε τόν μακαριστό Καλλίνικο, όπως καί ο Καλλίνικος εκείνον, συνοδευόμενος πάντοτε από τόν Διάκονο κατ' αρχάς καί έπειτα Πρεσβύτερο π. Ιγνάτιο, νύν Μητροπολίτη Άρτης, περνούσαν από τήν Έδεσσα πηγαίνοντας ή ερχόμενοι από τό Άγιον Όρος. Συγκινητικές ήταν οι στιγμές μέ τήν συνάντησή μας καί μέ τήν όλη πνευματική επικοινωνία πού είχαμε.
Ο μακαριστός Ιάκωβος αγαπούσε πάρα πολύ τό Άγιον Όρος, σχεδόν κάθε χρόνο περιόδευε διάφορες Μονές τού Αγίου Όρους, επισκεπτόταν διαφόρους ασκητές καί συζητούσε μαζί τους. Υπήρξαν περιπτώσεις πού συναντηθήκαμε καί μείναμε μαζί στήν Ιερά Νέα Σκήτη φιλοξενούμενοι από τόν π. Σπυρίδωνα Ξένο. Μέ ωφελούσε πάντοτε η συζήτηση μαζί του, γιατί διέκρινα τίς γνώσεις του, τό εκκλησιαστικό του φρόνημα, τήν ευγένεια τού χαρακτήρος του, τήν σεμνότητα τής προσωπικότητός του καί τήν βαθειά ταπείνωση πού τόν διέκρινε. Τόν απασχολούσε πάντοτε η Εκκλησία καί όσα γίνονται μέσα σέ Αυτήν, τόν ενδιέφερε η καλή εκπροσώπηση τής Εκκλησίας στόν λαό καί στενοχωριόταν γιά τά λεγόμενα σκάνδαλα από διαφόρους Κληρικούς.
Επειδή διέμενα στήν Ιερά Μητρόπολη Εδέσσης, ήμουν παρών στίς τηλεφωνικές συνομιλίες πού είχε ο μακαριστός Γέροντάς μου Καλλίνικος μέ τόν π. Ιάκωβο. Θυμάμαι ότι ο π. Ιάκωβος ως Ιεροκήρυξ τού τηλεφωνούσε, τόν ρωτούσε διάφορα θέματα καί ζητούσε τήν ευχή του, όταν άρχιζε τά απογευματινά κηρύγματα. Επίσης, καταλάβαινα τό ενδιαφέρον τού Καλλινίκου, προκειμένου νά προωθηθή σέ Μητροπολίτη. Μού μιλούσε μέ θαυμασμό γιά τό πρόσωπό του. Τουλάχιστον γνωρίζω δύο περιπτώσεις πού τόν προωθούσε γιά τό Αρχιερατικό αξίωμα, άν καί εκείνος διακριτικά τό απέφευγε, όπως γιά τήν Μητρόπολη Νικοπόλεως καί Πρεβέζης καί τήν Μητρόπολη Ιερισσού καί Αγίου Όρους.
Ως Ιεροκήρυξ ομιλούσε πολύ ωραία, ήταν γλαφυρός. Μιά φορά πού τόν επισκεφθήκαμε μέ μιά ομάδα παιδιών από τήν Έδεσσα καί μείναμε στό Οικοτροφείο αρρένων τής Μητροπόλεως Άρτης, μάς μίλησε καταπληκτικά, αναλύοντας τό γεγονός τών δύο μαθητών τού Χριστού πού πήγαιναν πρός Εμμαούς καί επέμενε περισσότερο στήν φράση «μείνον μεθ' υμών».
Ο μακαριστός Καλλίνικος κοιμήθηκε τό 1984, χωρίς νά αξιωθή νά δή τόν π. Ιάκωβο Παχή ως Αρχιερέα. Η αγάπη του εκφράσθηκε στήν διαθήκη του, πού τόν αναφέρει προσωπικά μεταξύ τών αγαπητών του Κληρικών καί τού αφήνει κάποιο από τά αντικείμενά του γιά ανάμνηση.
Ο Ιάκωβος εξελέγη Μητροπολίτης Αργολίδος τό 1985, μετά τήν κοίμηση τού Καλλινίκου, κατά τρόπο θαυμαστό, αφού ούτε ο ίδιος πίστευε γιά αυτήν. Μάλιστα απ' ό,τι θυμάμαι μετά τήν αναγγελία τής εκλογής του ανέβηκε στήν Αθήνα τήν επομένη ημέρα γιά νά δώση τό μήνυμα. Στήν χειροτονία του εις Επίσκοπον παρευρέθηκα στήν θέση τού μακαριστού Καλλινίκου, τόν οποίον αγαπούσε πολύ καί ασφαλώς θά χαιρόταν από τόν ουρανό.
Η σχέση μεταξύ τών δύο εκκλησιαστικών ανδρών φαίνεται καί από τήν αίσθηση τήν οποία είχε ο μακαριστός Αργολίδος Ιάκωβος ότι ο Καλλίνικος μετά τήν κοίμησή του τόν βοήθησε στήν ανύψωσή του στόν βαθμό τού Επισκόπου.
Είναι σημαντικό ένα περιστατικό τό οποίο διηγείται γραπτώς ο Πρωτ. Δημήτριος Κωστόπουλος, Εφημέριος Ι. Ν. Αγ. Βασιλείου Άργους, ως αυτόπτης καί αυτήκοος μάρτυρας:
«Τήν Κυριακή τής Πεντηκοστής τού 1986 μετά τήν θεία Λειτουργία, βρέθηκα μαζί μέ τόν μακαριστό Μητροπολίτη μας κυρό Ιάκωβο στήν Ιερά Μονή Αγ. Μαρίνης, πού είναι στόν λόφο Λάρισα (Κάστρο) τού Άργους.
Σκοπός –μετά από παράκληση τών οικογενειών τους– ήταν νά «διαβάση» ο Μακαριστός εξορκισμούς στίς δυό θυγατέρες τους, 17 καί 18 ετών, πού βασανίζονταν χρόνια από δαιμόνια.
Κατά τήν διάρκεια τού «διαβάσματος» τά δαιμόνια χυδαιολογούσαν εις βάρος τού Δεσπότη καί σέ μιά στιγμή τό ένα είπε: "Δυό φορές προσπάθησα νά σέ ξεκάνω ρέ, αλλά σέ γλίτωσαν η Κυρά σου (η Παναγία) καί κείνος ο ξεδοντιάρης ο γέροντάς σου (ο μακαριστός π. Αθανάσιος Χαμακιώτης)"!
Ξαφνικά, μετά από λίγο, άρχισαν τά δύο δαιμόνια νά κραυγάζουν μέ τρόμο: "Φύγε, Καλλίνικε, μάς καίς, μάς στραβώνεις, άσε μας ήσυχους, φύγεεε...".
Απορημένος ρώτησα τόν Μακαριστό: "Ποιόν Καλλίνικο βλέπουν, Σεβασμιώτατε, καί καίγονται;". "Τόν Εδέσσης", μού αποκρίθηκε. "Καί πώς βρέθηκε εδώ, Σεβασμιώτατε;" Ρώτησα. "Τόν επικαλέστηκα νοερώς" απάντησε.
"Τόν γνωρίζετε τόν Καλλίνικο;" Ρώτησε ο Μακαριστός τά δαιμόνια. "Ναί -αποκρίθηκε τό ένα από αυτά- μέ είχε βγάλει πρίν από χρόνια, από ένα νεαρό στό Αγρίνιο».
"Άαα -ψιθύρισε ο Δεσπότης- τώρα εξηγείται η υπόθεση...". "Ποιά υπόθεση Σεβασμιώτατε;" τόν ρώτησα. "Θά σάς πώ μόλις τελειώσουμε" απάντησε.
Μετά τό τέλος τών εξορκισμών ο μακαριστός Μητροπολίτης μας, διηγήθηκε ότι ο μακαριστός Μητροπολίτης Εδέσσης κυρός Καλλίνικος, όταν ήταν ιεροκήρυκας τής Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας καί Ακαρνανίας, τού είχε αναφέρει σέ κάποια συζήτησή τους, ότι δυό κληρικοί στό Αγρίνιο, (δέν απεκάλυψε όμως ονόματα), κλήθηκαν νά προσευχηθούν γιά έναν νεαρό δαιμονιζόμενο. Μετά τήν ανάγνωση τών εξορκισμών ο ένας έφυγε. Ο άλλος, συμπονώντας τόν βασανιζόμενο νέο, έμεινε μαζύ του σχεδόν όλη τή νύχτα προσευχόμενος καί τελικά τό δαιμόνιο έφυγε!
Οι δύο νεαρές δαιμονιζόμενες –όπως μάς είχε αναφέρει μετά μερικούς μήνες ο μακαριστός Μητροπολίτης μας– ελευθερώθηκαν από τά δαιμόνια στόν τάφο τού π. Αθανασίου Χαμακιώτη, όπου είχαν πάει νά προσκυνήσουν μέ υπόδειξη τού Δεσπότη. (Άργος 25-4-2013)».
Ο Αργολίδος Ιάκωβος πολλές φορές μού διηγήθηκε αυτό τό περιστατικό. Μάλιστα δέ τό ίδιο διηγήθηκε ο ίδιος σέ πολλούς ανθρώπους πού μέ συνόδευαν σέ μιά επίσκεψή μου στό Ναύπλιο. Πέρα από όσα γράφει ο π. Δημήτριος, ο Ιάκωβος μού είχε πή ότι τό δαιμόνιο, μεταξύ τών άλλων, είπε:
«Μέ καίς. Όμως δέν φταίς εσύ, αλλά αυτός πού σέ έκανε Δεσπότη». Αμέσως ο Ιάκωβος ρώτησε: «Ποιός μέ έκανε Δεσπότη;». Τό δαιμόνιο απάντησε: «Ο Καλλίνικος (άς σημειωθή ότι η κοπέλα εκείνη δέν εγνώριζε τόν Καλλίνικο, πού είχε πεθάνει πρίν λίγα χρόνια). Αυτός σέ αγαπούσε, ήθελε νά σέ κάνη Δεσπότη, αλλά σέ έκανε τώρα πού βρίσκεται στόν ουρανό. Αυτός μέ έβγαλε πρίν λίγα χρόνια από έναν άνθρωπο (πράγματι είχε θεραπεύσει έναν δαιμονισμένο) καί εγώ τόν πολεμούσα σέ όλη τήν ζωή του. Κατόρθωσα νά τού φάω τήν σάρκα του (μέ τήν αρρώστια), αλλά αυτός λάμπει στόν ουρανό. Τόν αγίασε τό άδειο πορτοφόλι του. Αυτός σέ προστατεύει. Άν σέ δώ χωρίς αυτόν θά σού κάνω κακό».
Ο ίδιος ο Μητροπολίτης Ιάκωβος έλεγε πολλές φορές ότι η σκηνή αυτή ήταν συγκλονιστική καί ανατριχιαστική.
Η αγάπη τού μακαριστού Αργολίδος Ιακώβου πρός τόν Καλλίνικο εκδηλώθηκε κατά τήν διάρκεια τής ψηφοφορίας καί τής ανάδειξής μου σέ Επίσκοπο. Μετά τήν εκλογή μου πολλές φορές μού είπε ότι έκανε τό χρέος του απέναντί μου σάν νά ψήφιζε ο ίδιος ο Καλλίνικος.
Στήν Ιεραρχία πάντοτε μού μιλούσε μέ αγάπη καί ευγένεια, μέ διαβεβαίωνε ότι μέ αγαπά ο Γέροντάς μου καί μέ προστατεύει από τόν ουρανό. Μιά φορά μού είπε: «Δέν φοβάμαι γιά σένα, γιατί σέ προστατεύει ο Καλλίνικος». Συζητούσαμε πολλές φορές γιά διάφορα εκκλησιαστικά θέματα καί διέκρινα τήν θλίψη γιά τόν τρόπο μέ τόν οποίον ενεργούν διάφορα εκκλησιαστικά πρόσωπα, κυρίως στενοχωριόταν γιά τόν επιπόλαιο τρόπο μέ τόν οποίον γίνονται μερικοί Κληρικοί καί μάλιστα άγαμοι. Ο ίδιος πρόσεχε πολύ τίς χειροτονίες πού έκανε καί προσευχόταν πολύ πρίν τήν χειροτονία κάποιου Κληρικού.
Στά έδρανα τής αίθουσας συνεδριάσεως τής Ιεραρχίας καθόταν μιά σειρά μπροστά από εμένα καί είχαμε τήν δυνατότητα νά ανταλλάσσουμε διάφορες απόψεις γιά εκκλησιαστικά ζητήματα που απασχολούσαν τήν Ιεραρχία. Πολλές φορές διέκρινα τήν θλίψη του γιά τόν τρόπο πού αντιμετωπίζονταν τά ζητήματα.
Μού τηλεφωνούσε συχνά, ιδιαιτέρως γιά νά μέ ευχαριστήση γιά κάποιο βιβλίο τό οποίο εξέδιδα. Πάντα επαναλάμβανε τά ίδια λόγια. Μού έλεγε μέ πολλή ευγένεια καί καλωσύνη καί μέ τήν ζεστή φωνή του: «Έλαβα τό βιβλίο σας καί νά ξέρετε, άγιε Ναυπάκτου, ότι σάς αγαπώ πολύ. Άλλοι μπορεί νά ζηλεύουν, αλλά εγώ χαίρομαι πού γράφετε, δέν ζηλεύω. Οι δικοί μας Γέροντες μάς έλεγαν νά μή γράφουμε καί γι' αυτό δέν συνήθιζα νά γράφω, αλλά χαίρομαι γιατί αξιοποιείτε τό χάρισμά σας». Ήμουν βέβαιος γιά τόν έγκυρο καί ειλικρινή λόγο του.
Ο μακαριστός Ιεράρχης, όπως φάνηκε στά όσα έγραψα προηγουμένως, είχε πολλά χαρίσματα, τά οποία βέβαια γνωρίζουν τόσο ο νύν Μητροπολίτης Άρτης Ιγνάτιος, πού ήταν τό καλύτερο πνευματικό του παιδί, όσο καί οι συνετοί συνεργάτες του στήν Ιερά Μητρόπολη Αργολίδος καί ασφαλώς θά γράψουν γιά τό πρόσωπό του καί τό έργο του, ως Ιεροκήρυκος, Πνευματικού καί Επισκόπου Τέτοιοι Ιεράρχες πρέπει νά αναδεικνύωνται γιά τήν χαρά όλων μας. Εγώ διέκρινα τήν σοβαρότητα καί τήν αρχοντιά του, τήν ευγένεια καί τήν καλωσύνη του, τήν αγάπη του στήν Εκκλησία, τήν ειλικρίνεια καί τήν ανιδιοτέλειά του, τήν απλότητα καί τήν ταπείνωσή του κ.π.ά.
Στήν εξόδιο ακολουθία του διεπίστωσα τήν αγάπη καί τόν σεβασμό τού ποιμνίου του πρός τό πρόσωπό του καί τήν στενή σχέση πού είχε αναπτύξει μαζί του. Όλοι τόν ανεγνώριζαν ως άγιο. Καθ' όλη τήν διάρκεια τής εξοδίου Ακολουθίας σκεπτόμουν ότι συναντάται μέ τόν Επίσκοπό του, τόν Άρτης Ιγνάτιο, μέ τούς αγαπητούς φίλους συνεπισκόπους του, Σεβαστιανό, Καλλίνικο, μέ τόν π. Σπυρίδωνα Νεοσκητιώτη καί θά υμνούν τόν Θεό στήν ουράνια θεία Λειτουργία. Στήν Εκκλησία μας δέν υπάρχουν μόνον άγιοι Μοναχοί, αλλά καί άγιοι Επίσκοποι, μέ ασκητική διάθεση καί μέ ανεπτυγμένο εκκλησιαστικό φρόνημα.
Αιωνία η μνήμη τού μακαριστού Μητροπολίτου Αργολίδος κυρού Ιακώβου, τού ευγενούς, ειλικρινούς, σεμνού, συνετού, ταπεινού, απλού, αρχοντικού, ασκητικού, φιλαγίου καί ευλογημένου Αρχιερέως τής Εκκλησίας τού Χριστού.
Από αριστερά: +Αρχιμανδρίτης Ιάκωβος Γιώτης, + Αργολίδος κυρός Ιάκωβος Β΄, +Εδέσσης κυρός Καλλίνικος, +Άρτης κυρός Ιγνάτιος Γ΄, +Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος Φακίνος, Αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Αλεξίου (νύν Μητροπολίτης Άρτης) και
Ιεροκήρυξ Ιεράς Μητρ. Εδέσσης, κ. Ιερόθεος Βλάχος νύν Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου.
.jpg)
